Sản Xuất Xanh – Hướng Đi Mới Cho Dệt May Trong Khó Khăn
Ngành dệt may Việt Nam đóng góp 15% tổng kim ngạch xuất khẩu, với tăng trưởng trung bình 12% mỗi năm. Tuy nhiên, sau Covid-19, ngành chịu nhiều tác động, khiến nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp hoạt động hoặc phá sản. Gần đây, xuất khẩu dệt may có dấu hiệu phục hồi khi doanh nghiệp chuyển sang sản xuất xanh. Xu hướng này tập trung vào hai mục tiêu chính: giảm phát thải CO₂, hóa chất độc hại và sử dụng năng lượng sạch, đáp ứng yêu cầu quốc tế và tăng sức cạnh tranh.
Theo Tổng cục Hải quan, tháng 9, xuất khẩu dệt may đạt 2,98 tỷ USD, tăng 16% so với cùng kỳ năm trước; tổng 9 tháng đạt 27,34 tỷ USD, tăng 8,9% so với 2023. Bộ Công Thương đánh giá sản xuất xanh giúp dệt may phục hồi và mở rộng thị trường.
Công ty TNHH Dệt may Trung Quy là ví dụ tiêu biểu cho thành công từ sản xuất xanh. CEO Trần Văn Quy cho biết, doanh thu công ty tăng 15% mỗi năm, ngay cả khi đứt gãy chuỗi cung ứng do Covid-19. Từ 2016, Trung Quy đã đón đầu xu thế xanh hóa với công nghệ thân thiện như sợi hữu cơ, tái chế và sinh học từ tre, sen, dứa, cà phê, lông cừu… Công ty cũng dùng công nghệ nhuộm gió, tiết kiệm 60-70% nước và giảm tác động môi trường. Đồng thời, Trung Quy đầu tư hệ thống điện mặt trời và lò hơi Bio-mass để giảm phát thải. Hiện nguyên liệu thân thiện chiếm 50% sản xuất của Trung Quy và mục tiêu là 70% vào cuối 2025. Số liệu nội bộ cho thấy, 9 tháng đầu 2024, doanh thu từ sản phẩm xanh tăng 30%, giúp công ty thoát tăng trưởng âm trong khi mặt hàng truyền thống giảm 20%.
(Tổng giám đốc Trần Văn Quy trao đổi, làm việc cùng các đối tác doanh nghiệp Quốc tế).
Công ty CANIFA cũng cho biết sản phẩm thân thiện môi trường tăng 30% trong 9 tháng đầu 2024. Với bông Mỹ, len Australia, sợi tre và cà phê, công ty nhắm đến khách hàng yêu cầu bền vững và đầu tư vào sản xuất xanh để nâng giá trị thương hiệu.
Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) cho biết Việt Nam đã cam kết thực hiện 17 mục tiêu phát triển bền vững của Chương trình nghị sự 2030 và các cam kết tại COP26, đặt ra tiêu chuẩn môi trường cho sản phẩm dệt may khi tiếp cận thị trường quốc tế. Ngành dệt may có cơ cấu 70% doanh nghiệp may, 6% sợi, 17% dệt và 4% nhuộm, trong đó 85% doanh nghiệp may chỉ gia công, cần tăng sản xuất theo mô hình FOB để chủ động nguồn cung và nâng giá trị sản phẩm.
Chủ tịch VITAS, ông Vũ Đức Giang, nhấn mạnh 2024 sẽ là năm đầy thử thách cho ngành dệt may do kinh tế toàn cầu biến động. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp tái cơ cấu và xanh hóa quy trình, đáp ứng tiêu chuẩn xanh ngày càng phổ biến.
Không chỉ Việt Nam, các doanh nghiệp lớn thế giới như H&M, Patagonia, Adidas cũng đạt thành tựu nhờ xanh hoá. Adidas cam kết 100% polyester tái chế vào 2024 với dòng sản phẩm “Primegreen”. Patagonia tăng trưởng ổn định với chương trình “Worn Wear” khuyến khích tái sử dụng và sửa chữa sản phẩm.
(Công ty dệt may Trung Quy đang phát triển sản phẩm làm từ nguyên liệu sợi thiên nhiên: sợi dứa, sợi sen, sợi cotton tự nhiên, sợi tre, sợi lông cừu).
Báo cáo State of Fashion 2024 của McKinsey và Business of Fashion cho thấy người tiêu dùng quan tâm tính bền vững trong thời trang, tạo áp lực để doanh nghiệp cải thiện chuỗi cung ứng. Sản xuất xanh giúp doanh nghiệp kiểm soát năng lượng, nước, hóa chất, tiết kiệm chi phí và giảm tác động môi trường.
Dù vậy, doanh nghiệp gặp khó khăn khi chuyển sang mô hình xanh. Ông Quy cho rằng chi phí đầu tư cao và thay đổi quy trình phức tạp. Nguyên liệu thân thiện môi trường có chi phí lớn và khan hiếm. Sản xuất bền vững đòi hỏi công nghệ tiên tiến, chi phí đầu tư cao, thu hồi vốn lâu và phải tuân thủ quy chuẩn môi trường. Thêm vào đó, nhận thức và khả năng chi trả của người tiêu dùng cho sản phẩm bền vững còn hạn chế, làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp.
Dù vậy, doanh nghiệp vẫn nỗ lực nâng cấp sản phẩm và sản xuất không dấu chân carbon. Ông mong muốn có hỗ trợ chính sách để ngành dệt may phát triển bền vững hơn. Theo VITAS, kim ngạch xuất khẩu dệt may năm nay có thể đạt 44 tỷ USD, tăng gần 10% so với 2023. Ngành dệt may đang tham gia các cam kết quốc tế như COP26, hướng tới phát triển bền vững vào 2030.
